مطالبه مهریه

انواع مهریه

مهریه عندالمطالبه:

در این نوع مهریه، زن به محض جاری شدن عقد نکاح حق دارد مهریه خود را مطالبه کند.

نیازی به اثبات هیچ‌گونه شرطی وجود ندارد. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی

مرد موظف است در صورت مطالبه زن، مهریه را پرداخت کند.

اگر مرد توانایی مالی نداشته باشد، ممکن است از دادگاه تقاضای تقسیط کند، اما اصل بدهی پابرجاست.

مهریه عندالاستطاعه:

زن تنها زمانی می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند که توانایی مالی (استطاعت) مرد اثبات شود.

بار اثبات استطاعت مالی بر عهده زن است؛ یعنی باید نشان دهد که مرد توان پرداخت مهریه را دارد.

اگر استطاعت مالی مرد اثبات نشود، فعلاً پرداخت مهریه منتفی است، اما اصل دین باقی می‌ماند.

ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی

مطالبه مهریه در زمان طلاق:

زن می‌تواند هنگام طلاق، مهریه خود را مطالبه کند، چه طلاق از طرف مرد باشد، چه زن.

نیازی به اثبات شرط خاصی برای دریافت مهریه نیست.

امکان دریافت مهریه به صورت یکجا یا تقسیط‌شده وجود دارد.

در طلاق توافقی، طرفین می‌توانند درباره میزان یا نحوه پرداخت مهریه توافق کنند، ولی زن همچنان حق قانونی مطالبه مهریه را دارد، حتی اگر در توافق اولیه از آن صرف‌نظر نکرده باشد.

ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی (همانطور که در بالا ذکر شد): حق مالکیت و مطالبه مهریه برای زن به محض وقوع عقد ایجاد می‌شود و این حق در زمان طلاق نیز پابرجاست. 

در طلاق رجعی (ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی)، زوج در زمان عده حق رجوع دارد، اما این حق تاثیری بر حق زن در مطالبه مهریه ندارد. 

در طلاق بائن (ماده ۱۱۴۳ قانون مدنی)، حق رجوع برای مرد وجود ندارد و زن همچنان مستحق دریافت مهریه است. 

در طلاق توافقی (ماده ۲۶ قانون حمایت خانواده)، زوجین در خصوص کلیه حقوق مالی از جمله مهریه توافق می‌کنند و این توافق برای دادگاه معتبر است. با این حال، زن همچنان حق قانونی مطالبه مهریه را دارد و توافق بر بذل (بخشیدن) مهریه یا نحوه پرداخت آن باید صریح و با رضایت کامل او باشد.

مراحل مطالبه مهریه

- از طریق اداره ثبت:

۱: مراجعه به دفتر ثبت اسناد رسمی محل ازدواج یا محل زندگی زوج. مواد ۱ و ۲ قانون اجرای احکام مدنی

۲: ارائه اصل عقدنامه (سند ازدواج) و کارت ملی.

۳: درخواست صدور اجراییه مهریه از اداره ثبت. ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی

۴: اداره ثبت پس از بررسی مدارک، اجراییه را به شوهر ابلاغ می‌کند. 

۵: در صورت عدم پرداخت توسط شوهر، زن می‌تواند اموال او را توقیف کند. ماده ۸۷ قانون اجرای احکام مدنی

۶: اموال توقیف‌شده به مزایده گذاشته می‌شود.

۷: مبلغ حاصل از مزایده بابت مهریه به زن پرداخت می‌شود.

- از طریق دادگاه (قضایی):

۱: مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی.

۲: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه به طرفیت شوهر.

۳: ارجاع پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده.

۴: رسیدگی به دادخواست توسط قاضی و تعیین جلسه دادرسی.

۵: در صورت احراز بدهی شوهر، دادگاه حکم به پرداخت مهریه می‌دهد.

۶: در صورت عدم پرداخت، امکان صدور حکم جلب یا توقیف اموال از طریق دادگاه وجود دارد.

شرایط اعسار زوج از پرداخت مهریه

وجود مهریه از نوع عندالمطالبه:

فقط در مورد مهریه‌ای که به‌محض مطالبه زن باید پرداخت شود (عندالمطالبه)، امکان طرح اعسار وجود دارد.

در مهریه عندالاستطاعه، زوج از ابتدا ملزم به پرداخت در صورت داشتن توان مالی است؛ لذا ادعای اعسار در آن جایگاهی ندارد.

عدم توانایی مالی واقعی زوج:

مرد باید نشان دهد که در حال حاضر امکان پرداخت کل مهریه را ندارد؛ نه اینکه صرفاً تمایل به پرداخت نداشته باشد.

ارائه مستندات برای اثبات اعسار:

زوج باید مدارکی ارائه دهد که وضعیت مالی او را روشن کند، از جمله:

استشهادیه محلی (گواهی از سوی دو شاهد مبنی بر ناتوانی مالی)

گواهی عدم اشتغال یا کاهش درآمد

صورت‌حساب‌های بانکی

فیش حقوقی یا عدم دریافت حقوق ثابت

لیست بدهی‌ها و اقساط بانکی

(ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی)

طرح دادخواست اعسار در دادگاه:

مرد باید همزمان یا پس از طرح دعوای مطالبه مهریه توسط زن، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه خانواده ارائه کند.

ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی

نتیجه دادگاه:

در صورت اثبات اعسار، دادگاه ممکن است حکم به تقسیط مهریه بدهد.

در غیر این صورت، زوج ممکن است مجبور به پرداخت کامل یا حتی بازداشت به دلیل بدهی شود.

نمونه دادخواست (مطالبه مهریه)

بسمه تعالی

دادخواست

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/استان مربوطه]

با سلام و احترام،

مشخصات وکیل/نماینده قانونی (در صورت وجود):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل/نماینده قانونی]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
آدرس: [آدرس دقیق دفتر وکیل]
شماره تماس: [شماره تماس وکیل]

مشخصات خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی زوجه (همسر) که خواهان مهریه است]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
آدرس: [آدرس دقیق محل سکونت خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

مشخصات خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی زوج (همسر) که طرف دعواست]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق محل سکونت خوانده - در صورت عدم اطلاع، ذکر "مجهول‌المکان"]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (در صورت اطلاع)]

خواسته:
تعیین بهای خواسته (در دعاوی مالی):
تقویم مهریه به مبلغ [مبلغ ریالی مهریه به حروف و عدد، مثال: "پانصد میلیون ریال معادل پنجاه میلیون تومان" یا "مبلغ مشخص شده در ستون خواسته بر اساس نرخ روز"]

شرح خواسته اصلی:
۱. صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت [تعداد سکه بهار آزادی/مثقال طلا/مبلغ ریالی] مهریه مقوم به مبلغ [مبلغ دقیق تقویم شده در بخش تعیین بهای خواسته] ریال، به نرخ روز.
۲. صدور حکم مبنی بر مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ تقدیم دادخواست تا زمان اجرای حکم.
۳. صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق‌الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و...).

دلایل و منضمات دادخواست:
۱.  فتوکپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
۲.  فتوکپی مصدق عقدنامه دائم/موقت (که مهریه در آن ثبت شده است)
۳.  [در صورت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: مستندات مطالبه قبلی مهریه (مثلاً: اظهارنامه، ابلاغیه، مطالبه شفاهی که قابل اثبات باشد)]
۴.  [در صورت وجود: دلایل مربوط به تمکن مالی خوانده (مثلاً: لیست اموال، مدارک شغلی و...)]
۵.  [در صورت نیاز: درخواست استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک، بانک‌ها، اداره راهور و... جهت شناسایی اموال خوانده]
۶.  [در صورت وجود: تصویر مصدق گواهی عدم سازش/طلاق‌نامه (اگر پس از طلاق مطالبه می‌شود)]
۷.  [هر سند یا مدرک دیگری که صحت ادعای خواهان را اثبات می‌کند.]

شرح خواسته:
ریاست محترم،
با نهایت احترام به استحضار می‌رساند:

۱. اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم، [نام خوانده]، به موجب عقدنامه دائم شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفترخانه [شماره دفترخانه]، به زوجیت یکدیگر درآمده‌ایم.

۲. بر اساس سند ازدواج مذکور، مهریه اینجانب [مثلاً: "تعداد [عدد] سکه تمام بهار آزادی" یا "مبلغ [مبلغ ریالی] ریال" یا "تعداد [عدد] مثقال طلای ۲۴ عیار"] تعیین شده است.

۳. با توجه به اینکه مهریه حق قانونی و شرعی اینجانب بوده و به محض وقوع عقد، مالک آن شده‌ام، تاکنون خوانده محترم از پرداخت آن استنکاف نموده است. [اگر قبلاً مطالبه کرده‌اید، اینجا ذکر کنید: "علی‌رغم مراجعات و درخواست‌های مکرر شفاهی/طرح دعوا در شورای حل اختلاف/ارسال اظهارنامه شماره... مورخ...، ایشان از پرداخت مهریه خودداری کرده است."]

۴. لذا با تقدیم این دادخواست و با استناد به مواد ۱۰۸۲، ۱۰۸۵، و ۱۱۰۰ قانون مدنی که بر مالکیت زن بر مهریه و حق مطالبه آن تأکید دارند، و نیز با توجه به مواد ۵۱۹ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص خسارات دادرسی و خسارت تأخیر تأدیه، از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم که پس از رسیدگی و جلب نظر کارشناس (در صورت لزوم جهت تعیین نرخ روز سکه/طلا)، حکم شایسته مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت مهریه مذکور به نرخ روز، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ تقدیم دادخواست تا زمان اجرای حکم و کلیه خسارات دادرسی، صادر فرمایید.

با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل/نماینده قانونی)
امضاء
تاریخ: [روز/ماه/سال]

پیش از هر اقدام حقوقی، تصمیم آگاهانه بگیرید

توصیه می‌کنیم پیش از هرگونه اقدام حقوقی، از قبیل طرح دعوا، ارائه شکایت، تنظیم دادخواست، ارسال لایحه یا حتی امضای قرارداد، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت نمایید. هر پرونده‌ای دارای ظرایف و شرایط ویژه‌ای است که نسخه واحدی برای آن وجود ندارد و استفاده از فرم‌های عمومی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد.

بسیاری از دعاوی تنها یک بار قابلیت طرح در مراجع قضایی را دارند و در صورت عدم طرح صحیح، ممکن است مشمول قاعده اعتبار امر مختومه شوند؛ به این معنا که دیگر امکان رسیدگی مجدد برای شما وجود نخواهد داشت.

با واگذاری امور حقوقی خود به گروه وکلای حقوقی ما ، از تجربه، دقت و تخصص لازم برای طرح صحیح و مؤثر دعوا بهره‌مند می‌شوید. دفاع حرفه‌ای، ارائه لوایح متناسب با شرایط اختصاصی پرونده شما و همراهی کامل در فرآیند دادرسی، بخشی از تعهد من به مراجعین محترم است.